Ağız ve Diş Sağlığının Önemi – Prof. Dr. Atilla Stephan ATAÇ
| Yayınlandı
Ağız sağlığı genel sağlığın ayrılmaz bir parçasıdır ve iyi bir ağız sağlığı temel insan hakkıdır.
FDI Dünya Diş Hekimliği Federasyonu’nun ağız sağlığı tanımı
Ağız sağlığı çok yönlüdür ve konuşma, gülümseme, koklama, tatma, dokunma, çiğneme, yutma ve ağrı, rahatsızlık ve kraniyofasiyal kompleksin hastalığı olmadan güvenle yüz ifadeleri aracılığıyla çeşitli duyguları aktarma yeteneğini içerir.
Ağız sağlığının diğer özellikleri:
Sağlığın ve fiziksel ve zihinsel refahın temel bir bileşenidir. İnsanların ve toplulukların değer ve tutumlarından etkilenen bir süreklilik boyunca var olur. Yaşam kalitesi için gerekli olan fizyolojik, sosyal ve psikolojik özellikleri yansıtır. Kişinin değişen deneyimleri, algıları, beklentileri ve koşullara uyum sağlama yeteneğinden etkilenir.
Ağız diş sağlığı sadece dişlerle sınırlı değildir, diş etleri, destek dokular, ağız yumuşak dokuları, dil ve dudakları da ilgilendirmektedir.
Ağız diş hastalıkları sadece kişilerde sadece diş ve dişle ilgili dokularda ağrı ve enfeksiyonlar yaratmaz, Aynı zamanda genel sağlık ve yaşam kalitesini de etkilerler.
Bu hastalıklar ülke bütçelerinde sağlık için ayrılan paydan da yüksek maliyetler nedeniyle, tüm toplumu da etkilerler . Ağız hastalıkları dünya genelinde en pahalı dördüncü hastalık olarak konumlanmaktadır.
Diş çürükleri, çoğu yetişkini etkilemekte; okul çocuklarının %60-90’ını etkileyerek her yıl milyonlarca okul gününün kaybedilmesine sebep olmaktadır. Diş çürüğü hala en yaygın kronik hastalıkların başında gelmektedir. Diş eti hastalıkları yetişkinlerde diş kaybının önemli etkenlerindendir. Ağız kanserleri ise en yaygın 8. kanser türü olup; tedavisi en pahalıya mal olan kanserdir. Oral enfeksiyonlar erken ve düşük doğumlar ile kalp hastalıkları gibi sorunlarla da ilişkilendirilmektedir.
Ağız diş sağlığının genel sağlık kavramı ile birlikte değerlendirmek gerekir. Kötü ağız sağlığı bazı hastalıkları tetikleyebilir.
Diş ve dişeti enfeksiyonları Kalp kapakçıkları ve odacıkların iç astarı enfeksiyonu olan endokardite neden olurlar
Kardiyovasküler hastalık, enfeksiyonlar nedeniyle kötü ağız sağlığı ile bağlantılıdır. Bakteriler ağzınızdan akciğerlere yayıldığında ortaya çıkabilen zatürre, Düşük doğum ağırlığı, erken doğum, gebelik diyabeti ve preeklampsi gibi gebelik sorunları, Tedavi edilmeyen çürükler yeme yeteneğinizi etkileyebileceğinden yetersiz beslenme de ağız diş sağlığı ile bağlantılıdır.
Sistemik hastalıklar da ağız diş sağlığımızı etkileyebilir.
Diyabet, enfeksiyona karşı direnci azaltır ve diş eti hastalığı gelişebilir. Kemikleri zayıflatan osteoporoz de periodontal kemik kaybı ve diş kaybı oluşur. Mukozal lezyonlar gibi daha yüksek oranda ağız sorunlarıyla bağlantılı olan HIV/AIDS, Yeme bozuklukları, bazı kanserler ve romatoid artrit gibi rahatsızlıklarda ağız diş sağlığının bozulmasına neden olurlar.
Bazı Sistemik hastalıklar da ağız diş sağlığını etkileyebilir.
Diyabet, enfeksiyona karşı direncin azalmasına neden olabilir ve diş etlerinizi diş eti hastalığı gelişme riskiyle karşı karşıya bırakabilir
Kemikleri zayıflatan bir durum olan ve periodontal kemik kaybı ve diş kaybı olasılığını artırabilen osteoporoz
Mukozal lezyonlar gibi daha yüksek oranda ağız sorunlarıyla bağlantılı olan HIV/AIDS,
Yeme bozuklukları, bazı kanserler ve romatoid artrit dahil diğer durumlar da ağız hijyeni ile ilişkilidir. İyi bir ağız sağlığının etkileri anne karnından itibaren başlamaktadır.hamilelik dönemi gingivitisi veya ileri periodontitis gibi hastalıklarverken doğuma ,annenin geçirdiği ateşli hastalıklar veya kullandığı ilaçlar çocukların dişlerinde yapısal bozukluklara neden olabiliyor.
Ağız diş sağlığıyla ilişkili yaşam kalitesi sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi ile ilişkilidir.
Ağız diş bölgesindeki ağrı ve enfeksiyon kişilerin psikolojik, sosyal, fonksiyonel ve bireysel iyilik halini etkiler , Çekicilik, psikolojik gelişimde ve sosyal ilişkilerde önemli bir etkiye sahiptir. Ağız ve dişlerin sözlü ve sözsüz iletişimdeki önemi düşünüldüğünde, bu bölgede oluşacak hastalıklar hem fonsiyonlarını bozacak hem de görsel farkındalığa zarar vererek sosyal ilişkiler bakımından olumsuz etkiler yaratır.
Günümüzde artık ağız sağlığı ile ilişkili yaşam kalitesi ‘kişinin ağız sağlığıyla ilgili memnuniyetini, özgüvenini, yemek, uyku ve sosyal etkileşimlerde bulunurken kişinin rahatlığını’ hedeflemektedir ve ağız sağlığının devamlılığının genel sağlıklı olmanın gereklerindendir.
Çocuklarda tedavi edilmeyen diş çürüklerinin özellikle ön dişlerde, beslenme güçlüğü, konuşma bozukluğu, diş yapısında yer kayıpları, yetersiz çiğneme fonksiyonu, estetik problemler ve bunlara bağlı öz güven kaybı, derslere ve oyunlara katılmama,asosyalleşme ve okul devamsızlığı neden olabiliyor .
Ağız ve diş hastalıklarının tedavisi ile genel sağlığı düzeltmek ve diğer komplikasyonları azaltmak mümkündür Sadece düzenli günlük ağız ve diş bakımı yapılması , büyük çaplı hastalıkları, koruyucu ağız diş sağlığı anlayışı çerçevesinde başlamadan ve maliyetli hale gelmeden önler.
Tarih boyunca, ağız sağlığına yaklaşım hastalığı önleme ve ağız sağlığını daha iyi duruma getirmekten çok operatif ve protetik tedaviye yönelmiştir
Çocukluk çağında ağız ve diş sağlığı problemleri ailenin bilgi düzeyiyle ve elbette ki sosyo-ekonomik durumuyla bağlantılıdır. Çünkü diş ve dişeti hastalıklarından korunmak beslenmenin düzenlenmesi, ağız bakım alışkanlıklarının edinilmesi ve ağız hijyeninin sağlanması ile mümkün olmaktadır.
Ağız sağlığı, sadece dişlere sahip olmak değil aynı zamanda bu dişlerin çürüksüz, dolgusuz olması anlamına gelmektedir. Bu durum, insanların yaşamları boyunca genel sağlığının en temel ve tamamlayıcı parçasıdır.
Ağız bakım alışkanlıkları öncelikle ailede kazanılan ve kalıcı olan becerilerdir. Ailenin yaşadığı ortam, ekonomik düzeyi, eğitim durumu, gibi sosyal etmenler ebeveynler kadar çocukların da ağız bakım alışkanlıklarını etkiler.
Ağız sağlığının korunmasında 6 ayda – 1 yılda düzenli diş hekimi kontrolü çok önemlidir. Çocuklar en geç ilk süt dişleri çıkmaya başlayınca, 6 aylıkken dişhekimi kontrolüne gitmelidir.Koruyucu florür uygulamaları,oral hijyen motivasyonları yaygınlaştırılmalıdır. Bu koruyucu ağız diş sağlığı programları ile oluşan sorunlar erkenden teşhis edilerek kalıcı, koruyucu,önleyici tedaviler ve dolayısıyla sağlıklı bireyler yaratılır.
